Dziś, 14 listopada, obchodzimy „Dzień czystego powietrza”. Przypada on po raz 18 w Polsce. Dzień, który ma uzmysławiać wszystkim nam jak ważne jest powietrze. Ma powodować walkę o czyste powietrze oraz uświadamianie społeczeństwu jak poważne konsekwencje dla zdrowia i środowiska powoduje jego zanieczyszczanie czyli popularnie zwany smog.
W Polsce funkcjonuje 285 stacji pomiarowych, w tym 209 stacji automatycznych lub automatyczno-manualnych, z których jednogodzinne wyniki udostępniane są na bieżąco na portalu „Jakość Powietrza” i w aplikacjach mobilnych GIOŚ. Pozostałe stacje to stacje manualne mierzące stężenia pyłu zawieszonego PM10 lub/i pyłu zawieszonego PM2,5. Przy czym część filtrów, na których gromadzony jest pył PM10, jest następnie analizowana w Centralnym Laboratorium Badawczym GIOŚ pod katem zawartości benzo(a)pirenu oraz metali ciężkich. Wyniki z pomiarów manualnych udostępniane są na portalu po około 1-1,5 miesiąca od poboru próby.
W sytuacjach podwyższonych stężeń zanieczyszczeń, na podstawie tych pomiarów Główny Inspektorat Ochrony Środowiska wydaje i przekazuje do Wojewódzkich Centrów Zarządzania Kryzysowego informacje o ryzyku lub o wystąpieniu przekroczenia poziomu informowania lub alarmowego substancji w powietrzu. Informacje te są następnie rozpowszechniane poprzez służące temu narzędzia i systemy ostrzeżeń, a w przypadku ryzyka przekroczenia poziomu alarmowego dla pyłu zawieszonego PM10 powiadomienia do mieszkańców są przesyłane również poprzez smsy wysyłane przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.
Po zakończeniu każdego roku kalendarzowego, na podstawie zgromadzonych danych pomiarowych, Główny Inspektor Ochrony Środowiska dokonuje rocznej oceny jakości powietrza dla 12 substancji określonych rozporządzeniem, a wyniki tych ocen, w terminie do 30 kwietnia, przekazuje w postaci raportu właściwemu zarządowi województwa. Na ich podstawie Zarząd Województwa opracowuje i wdraża program ochrony powietrza w województwie dla stref, w których zanotowano przekroczenia norm jakości powietrza.
Każdy z nas może aktywnie przyczyniać się do poprawy jakości powietrza poprzez wybieranie sposobów ogrzewania gospodarstw domowych, które w jak najmniejszym stopniu szkodzą środowisku oraz korzystanie z ekologicznych środków transportu: rower, transport publiczny, spacer. Bardzo ważnym działaniem jest też zwiększanie świadomości ekologicznej u naszych bliskich.
Kompleksowym źródłem danych pomiarowych i szczegółowych informacji na temat sposobu wykonywania jego pomiarów jest portal „Jakość Powietrza” Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz mobilna aplikacja. Zachęcamy również do obejrzenia materiałów powstałych w ramach projektu „Droga do czystego środowiska”, w tym m.in. popularnonaukowego filmiku vlogerów pt. „Co jest w powietrzu, którym oddychamy”, dostępnego na platformie YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=t4nv7KUeiRQ).
