Powietrze
Ochrona powietrza atmosferycznego, ze względu na negatywne skutki zdrowotne i środowiskowe powodowane ekspozycją na złą jakość powietrza, stanowi jeden z najistotniejszych obszarów kontroli Inspekcji Ochrony Środowiska. Kontrole prowadzone są w wielu obszarach obejmując m.in. następujące cele kontroli:
- kontrole przestrzegania przepisów ochrony środowiska w zakresie emisji gazów i pyłów do powietrza,
- kontrole przestrzegania wymagań ochrony środowiska przez prowadzących instalację wymagające uzyskania pozwolenia zintegrowanego (IPPC), stwarzające największe zagrożenie, podlegające Dyrektywie w sprawie emisji przemysłowych (IED),
- kontrole wypełniania obowiązków wynikających z udziału w systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych,
- kontrole, jakości danych dostarczanych przez prowadzących instalację w ramach Krajowego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń,
- kontrole przestrzegania przepisów dotyczących substancji kontrolowanych (zubożających warstwę ozonową) oraz fluorowanych gazów cieplarnianych,
- kontrole w zakresie spełniania wymagań przez producentów i użytkowników produktów zawierających lotne związki organiczne – farby i lakiery przeznaczone do malowania budynków i ich elementów wykończeniowych, wyposażeniowych oraz związanych z budynkami i tymi elementami konstrukcji oraz mieszaniny do odnawiania pojazdów,
- kontrole zawartości siarki w ciężkim oleju opałowym stosowanym w instalacjach energetycznego spalania paliw,
- kontrole zawartości siarki w oleju do silników statków żeglugi śródlądowej,
- kontrole wykonywania zadań określonych w programach ochrony powietrza i planach działań krótkoterminowych.
Podstawowe akty prawne, związane z ochroną powietrza atmosferycznego to:
- ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 marca 2018 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych oraz środowiska jako całości
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia i innych danych oraz terminów i sposobów ich prezentacji
- rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 421/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniającym dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie, w celu wprowadzenia w życie do 2020 r. porozumienia międzynarodowego w sprawie stosowania jednego międzynarodowego środka rynkowego do emisji z międzynarodowego lotnictwa
- rozporządzenie Komisji Europejskiej (UE) nr 601/2012 z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie monitorowania i raportowania w zakresie emisji gazów cieplarnianych zgodnie z dyrektywą 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
- ustawa z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
- ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji
- ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych
- rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 517/2014 z dnia 16 kwietnia 2014r. w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 842/2006
- rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1005/2009 z dnia 16 września 2009r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową
- rozporządzenie (WE) Nr 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń i zmieniającym dyrektywę Rady 91/689/EWG
- rozporządzenie Ministra Energii z dnia 1 grudnia 2016 r. w sprawie wymagań jakościowych dotyczących zawartości siarki dla olejów oraz rodzajów instalacji i warunków, w których będą stosowane ciężkie oleje opałowe
- rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 8 sierpnia 2016 r. w sprawie ograniczenia emisji lotnych związków organicznych zawartych w niektórych farbach i lakierach przeznaczonych do malowania budynków i ich elementów wykończeniowych, wyposażeniowych oraz związanych z budynkami i tymi elementami konstrukcji oraz w mieszaninach do odnawiania pojazdów
Przedmiotem kontroli Inspekcji Ochrony Środowiska, w zakresie przestrzegania przepisów ochrony środowiska w zakresie emisji gazów i pyłów do powietrza, są instalacje i zakłady, z których emisje zanieczyszczeń do powietrza, podlegają wymogom dotyczącym uzyskania pozwolenia lub zgłoszenia do właściwego miejscowo organu ochrony środowiska oraz których eksploatacja wykracza poza ramy powszechnego korzystania ze środowiska. Większość kontroli ma charakter planowy i wynika z ogólnej polityki państwa dążenia do realizacji założonych celów ekologicznych. W planowanych kontrolach uwzględniane są również podmioty wskazane przez organy administracji samorządowej. Część wniosków skierowanych przez ww. organy do WIOŚ o przeprowadzenie kontroli, a także wnioski mieszkańców dotyczące uciążliwości powodowanych działalnością podmiotów gospodarczych rozpatrywane są w oparciu o przeprowadzone kontrole interwencyjne.
Inspektor w trakcie czynności kontrolnych przeprowadza oględziny obiektów, instalacji, urządzeń lub wyrobów zgodnie z wyznaczonym zakresem kontroli oraz ustala stan faktyczny w następującym w zakresie:
- korzystania ze środowiska oraz eksploatacji instalacji zgodnie z warunkami określonymi w przepisach prawa i w posiadanych decyzjach/zgłoszeniach, określających sposób i zakres korzystania ze środowiska,
- przestrzeganie dopuszczalnych wielkości emisji określonych w pozwoleniach (standardów emisyjnych),
- ustalenia wielkości rocznej emisji zanieczyszczeń do powietrza,
- wykonywania pomiarów wynikających z pozwoleń, ocena ich poprawności,
- wyposażenia instalacji w urządzeń redukujących emisje, ich stan techniczny, poprawność eksploatacji, wystarczalność posiadanych urządzeń,
- oględzin obiektów, instalacji, urządzeń lub wyrobów które są jedną z podstawowych czynności kontrolnych,
- wyposażenia instalacji w aparaturę do monitorowania procesów technologicznych i wielkości emisji wymaganą przepisami prawa bądź posiadanymi decyzjami, zezwoleniami, zgłoszeniami,
- uiszczania opłat za korzystanie ze środowiska (jeżeli jest wymagana),
- realizacji obowiązku złożenia corocznego raportu do Krajowej bazy prowadzonej przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami,
- w uzasadnionych przypadkach przeprowadzone zostaną pomiary emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do powietrza.
Nadmienić należy, że kontrole interwencyjne związane z uciążliwą emisją związaną z eksploatacją małych źródeł energetycznego spalania paliw (tzw. niska emisja), w ramach zwykłego korzystania ze środowiska, przez osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami, powinny być prowadzone w trybie art. 379 ustawy Prawo ochrony środowiska przez marszałka województwa, starostę oraz wójta, burmistrza lub prezydent miasta, które sprawują kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością tych organów.
Inspekcja Ochrony Środowiska dokłada starań, aby kontrolowane wymogi prawa ochrony środowiska, egzekwowane były w sposób przejrzysty, spójny i sprawiedliwy dla wszystkich podmiotów korzystających ze środowiska.