a a a
BIP Facebook ePuap

Rolnictwo

PODSTAWOWE OBOWIĄZKI DOTYCZĄCE OCHRONY ŚRODOWISKA W DZIAŁALNOŚCI ROLNICZEJ

Z dniem 27 lipca 2018 r. polskich rolników zaczęła obowiązywać dyrektywa azotanowa.

Pierwotne rozporządzenie z dn. 26 lipca 2018 r. zostało uchylone, rozporządzenie z dnia 12 lutego 2020 r. również zostało uchylone.

Aktualnie obowiązuje „Program działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” będący załącznikiem do Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 2023 r. (Dz. U. z 2023 r., poz. 244) – LINK

 

Rodzaje kontroli IOŚ:

– kompleksowa (obejmuje kontrolę następujących komponentów środowiska: ochrona   powietrza, ochrona przed hałasem, gospodarka wodno-ściekowa, gospodarka odpadami, gospodarka nawozami naturalnymi, …).

– problemowa (obejmująca jeden, bądź dwa komponenty środowiskowe lub ich części).

Przy wykonywaniu kontroli inspektor uprawniony jest do:

  • wstępu przez całą dobę wraz z niezbędnym sprzętem:
    • na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza
    • do środków transportu
    • na teren niezwiązany z prowadzeniem działalności gospodarczej
    • przeprowadzenia niezbędnych pomiarów lub badań
    • żądania wstrzymania ruchu lub uruchomienia instalacji lub urządzeń, w tym środków transportu oraz powstrzymania się od wykonywania innych czynności w zakresie, w jakim jest to niezbędne dla przeprowadzenia badań
    • oceny sposobu eksploatacji instalacji i urządzeń, w tym środków transportu
    • oceny stosowanych technologii i rozwiązań technologicznych
    • żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym dla ustalenia stanu faktycznego przy jednoznacznym pouczeniu ich o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań
  • żądania okazania dokumentów, w tym dokumentów finansowych i udostępniania wszelkich danych mających związek z problematyka kontroli
  • ustalania tożsamości osób oraz żądania okazania dokumentów niezbędnych do wymierzenia grzywny w drodze mandatu karnego lub sporządzenia wniosku o ukaranie
  • oceny sposobu wykonania pomiarów emisji, ilości pobranej wody oraz odprowadzanych ścieków przez jednostkę prowadzącą pomiary, w tym poprawności sposobu pobierania i analizy próbek
  • oceny składu morfologicznego odpadów w oparciu o wiedze ekspercką

(art. 2 ust. 2 u.i.o.ś.)

  • jeżeli przeprowadzenie niezbędnych pomiarów, w tym pobieranie próbek lub wykonanie innych czynności kontrolnych, wymaga specjalistycznej wiedzy lub umiejętności GIOŚ lub WIOŚ może upoważnić do udziału w kontroli osobę niebędącą inspektorem, posiadającą taka wiedzę i umiejętności (art. 9 ust. 2a u.i.o.ś.)

 

Procedura kontroli:

  1. Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli (art. 48 u.P.p.) – LINK

– Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.

– Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia ww. zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia.

– Na wniosek przedsiębiorcy kontrola może być wszczęta przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia (art. 48 ust. 4 u.P.p.)

– Czynności związane z pobieraniem próbek i dokonywaniem oględzin, wykonywaniem pomiarów mogą być wykonywane przed upływem ww. 7 dni.

 

  1. Zawiadomienia nie stosuje się m.in., gdy (art. 48 ust. 11 u.P.p.) – LINK

– Przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,

– Przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego.

 

CZYNNOŚCI KONTROLNE :

 

  1. Rozpoczyna się od okazania legitymacji służbowej i doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli (art. 49 u.P.p.) – LINK

– Chyba że przepisy szczególne przewidują możliwość podjęcia kontroli po okazaniu legitymacji. W takim przypadku upoważnienie doręcza się przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej w terminie określonym w tych przepisach, lecz nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli (art. 49 ust. 1 u.P.p.).

– Zmiana osób upoważnionych do wykonywania kontroli, zakresu przedmiotowego kontroli oraz miejsca wykonywania czynności kontrolnych wymaga odrębnego upoważnienia. Zmiany te nie mogą prowadzić do wydłużenia przewidzianego wcześniej terminu zakończenia kontroli (art. 49 ust. 9 u.P.p.). Dokument, który nie spełnia tych wymagań nie stanowi podstawy do przeprowadzenia kontroli. Może też stanowić podstawę unieważnienia ustaleń przeprowadzonej kontroli.

– Czas trwania wszystkich kontroli jednego organu kontrolnego u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:

12 dni roboczych – w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców,

18 dni roboczych – w odniesieniu do małych przedsiębiorców,

24 dni roboczych – w odniesieniu do średnich przedsiębiorców,

48 dni roboczych – w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców (art. 55 ust. 1 u.P.p.). –

Powyższych terminów nie stosuje się m.in. w przypadku, gdy:

– przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,

– przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego, (art. 55 ust. 2 u.P.p.).

 

  1. Podanie przewidzianego czasu trwania kontroli – LINK

– do czasu trwania kontroli nie wlicza się czasu nieobecności kontrolowanego przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej, jeżeli stanowi to przeszkodę w przeprowadzeniu czynności kontrolnych oraz

– gdy organ kontrolny pisemnie zawiadomi przedsiębiorcę o przerwaniu kontroli na czas niezbędny do przeprowadzenia badań próbki produktu lub próbki kontrolnej, jeżeli jedyną czynnością kontrolną po otrzymaniu wyniku badania próbki będzie sporządzenie protokołu kontroli.

  1. Przedstawienie programu kontroli.
  2. Przeprowadzenie oględzin instalacji, użytków rolnych itp.
  3. Uzgodnienie zasad udostępnienia dokumentacji, w zakresie objętym kontrolą.
  4. Analiza dokumentacji (pozwolenia, decyzje, zgłoszenia, pomiary, plany nawożenia, rejestry itp.).
  5. Wykonanie pomiarów.
  6. Ustalenie stanu przestrzegania decyzji, zgłoszeń, pozwoleń określających sposób korzystania ze środowiska, planów nawożenia, itp.
  7. Wskazanie stwierdzonych nieprawidłowości i ich udokumentowanie (protokoły oględzin, protokoły przesłuchań, zeznania świadków, wyniki analiz pobranych prób/ pomiarów itp.).
  8. Sporządzenie protokołu, w którym zapisane są wszystkie ustalenia kontrolne).
  9. Przedstawienie kontrolowanemu protokołu kontroli w celu zapoznania się z ustaleniami i w celu podpisania protokołu kontroli – LINK

Należy kontrolowanego poinformować o przysługujących mu uprawnieniach tj.:

– o możliwości wniesienia do protokołu kontroli umotywowanych zastrzeżeń lub uwag,

– o prawie do odmowy podpisania protokołu kontroli.

W przypadku odmowy, inspektor czyni wzmiankę, w protokole, o tym i o możliwości przedstawienia, przez kontrolowanego, swojego stanowiska na piśmie do WIOŚ w terminie 7 dni.

 

Ochronie wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych poświęcony jest ROZDZIAŁ 4 USTAWY PRAWO WODNE – LINK

Zagadnienia regulowane przez Program działań – LINK

  1. Określone z uwzględnieniem najlepszych dostępnych technik środki oraz sposoby postępowania w zakresie praktyki rolniczej, w szczególności związanej z procesami nawożenia, gospodarki nawozami w gospodarstwach rolnych
  2. Sposoby i warunki nawożenia na glebach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą lub przykrytych śniegiem, w pobliżu wód powierzchniowych i na terenach o dużym nachyleniu
  3. Wskazanie okresów, w których dozwolone jest rolnicze wykorzystanie nawozów, oraz dawek nawozów i sposobów nawożenia oraz warunków, w których wykorzystanie niektórych rodzajów nawozów jest zabronione,
  4. Określenie warunków przechowywania nawozów naturalnych, w tym powierzchni i pojemności urządzeń do ich przechowywania.
  5. Określenie listy upraw intensywnych.
  6. Określenie współczynników przeliczeniowych sztuk rzeczywistych zwierząt gospodarskich na duże jednostki przeliczeniowe.
  7. Określenie średnich rocznych wielkości produkcji nawozów naturalnych i koncentracji zawartego w nich azotu
  8. Określenie sposobu ustalania wielkości rocznej dawki nawozów naturalnych zawierającej nie więcej niż 170 kg azotu w czystym składniku na 1 ha
  9. Określenie odległości, w jakich nie stosuje się nawozów w pobliżu wód powierzchniowych, w tym na terenach o dużym nachyleniu
  10. Warunki przechowywania kiszonek.
  11. Warunki przechowywania nawozów naturalnych bezpośrednio na gruncie

 

Kontrola stosowania programu działań oraz posiadania i przestrzegania planu nawożenia azotem – art. 108 ustawy prawo wodne|:

  1. Właściwy organ Inspekcji Ochrony Środowiska dokonuje kontroli:

1) stosowania programu działań,

2) spełnienia obowiązku posiadania planu nawożenia azotem,

3) stosowania nawozów zgodnie z planem nawożenia azotem

– przez podmioty prowadzące produkcję rolną oraz podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 102 ust. 1.

 

W zakresie warunków stosowania nawozów obowiązującym pozostaje art.  20 ust. 1 ustawy i nawozach i nawożeniu, zgodnie z którym zabrania się stosowania nawozów:

1) na glebach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą, pokrytych śniegiem;

2) naturalnych w postaci płynnej podczas wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi.

 

Określono odległości, w jakich nie stosuje się nawozów w pobliżu wód powierzchniowych – LINK

Rodzaj nawozu jezior i zbiorników wodnych o powierzchni do 50 ha cieków naturalnych rowów z wyłączeniem rowów o szerokości do 5 m liczonej na górnej krawędzi brzegu rowu kanałów
Nawozy z wyłączeniem gnojowicy 5 m 5 m 5 m 5 m
Gnojowica 10 m 10 m 10 m 10 m
Na gruntach rolnych od:
Rodzaj nawozu brzegu jezior i zbiorników wodnych o powierzchni powyżej 50 ha Ujęć wody, jeżeli nie ustanowiono strefy ochronnej obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego
Wszystkie rodzaje nawozów 20 m 20 m 20 m

* w przypadku terenów o dużym nachyleniu w/w odległości należy zwiększyć o 5 m.

 

Wymagana dokumentacja realizacji Programu działań – LINK

– umowy, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o nawozach i nawożeniu (zbycia nawozów naturalnych).

– dokumenty, w których dokumentuje się termin zbioru, datę stosowania nawozu, zastosowane nawozy i ich dawkę oraz termin siewu jesiennej uprawy.

– Podmiot prowadzący produkcję rolną na powierzchni większej lub równej 10 ha użytków rolnych lub utrzymuje zwierzęta gospodarskie w liczbie większej lub równej 10 DJP według stanu średniorocznego, jest zobowiązany do:

– Posiadania planu nawożenia azotem albo obliczenia maksymalnych dawek azotu

– Prowadzenia ewidencji zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem, zwierającej informacje o:

dacie zastosowania nawozu;

rodzaju uprawy i powierzchni uprawy, na której został zastosowany nawóz;

rodzaju zastosowanego nawozu;

zastosowanej dawce nawozu;

terminie przyorania nawozu naturalnego, w przypadku zastosowania tego nawozu na terenie o dużym nachyleniu

Wzór ewidencji określa załącznik nr 10 do rozporządzenia

Poza treścią Programu działań, w ustawie Prawo wodne zawarto obowiązek opracowania planu nawożenia azotem. Dotyczy on:

– Podmiotów prowadzących produkcję rolną oraz podmiotów, które:

1) prowadzą chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior,

2) posiadają gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych, uprawiają uprawy intensywne na gruntach ornych na powierzchni powyżej 50 ha lub utrzymują obsadę większą niż 60 DJP według stanu średniorocznego,

3) nabywają nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny do bezpośredniego rolniczego wykorzystania w celu nawożenia lub poprawy właściwości gleby od podmiotu importującego nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny z terytoriów państw trzecich lub od podmiotu prowadzącego działalność, o której mowa w w/w pkt 1

Dodatkowo podmiot określony w ust. 1 jest obowiązany do uzyskania pozytywnej opinii okręgowej stacji chemiczno-rolniczej, o planie nawożenia azotem – nie później niż do dnia rozpoczęcia stosowania nawozów i przekazania kopii planu wraz z opinią do WIOŚ oraz Wójta/Burmistrza/Prezydenta w terminie nie później niż do dnia rozpoczęcia stosowania nawozów.

Działania pokontrolne – decyzje po kontroli stosowania Programu działań – art. 109 ustawy Prawo wodne. – LINK

Właściwy organ Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie wyników kontroli, o której mowa w art. 108 ust. 1, w zależności od zakresu i stopnia naruszenia, wydaje z urzędu decyzję, w której może:

1) nakazać usunięcie w określonym terminie nieprawidłowości stwierdzonych w trakcie kontroli lub

2) ustalić obowiązek uiszczenia opłaty, o której mowa w ust. 4, oraz jej wysokość.

Decyzje, o których mowa w ust. 1, podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

 

Konsekwencje stwierdzenia prowadzenia działalności niezgodnie z planem działań, planem nawożenia azotem lub z przepisami o przechowywaniu nawozów naturalnych – LINK

Podmioty prowadzące produkcję rolną oraz działalność, o których mowa w art. 102 ust. 1, ponoszą opłatę za:

1) stosowanie nawozów niezgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 106 ust. 4 lub z planem nawożenia azotem;

2) przechowywanie nawozów naturalnych niezgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 106 ust. 4;

3) prowadzenie dokumentacji realizacji programu działań niezgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 106 ust. 4 albo za jej brak;

4) brak planu nawożenia azotem.

 

Niektóre naruszenia w zakresie przechowywania nawozów naturalnych stwierdzone w trakcie kontroli WIOŚ.

– Przechowywanie gnojowicy pochodzącej z chowu trzody chlewnej w sposób niezapobiegający przed przedostawaniem się odcieków do gruntu – zbiorniki na gnojowicę, posiadały nieszczelne ściany boczne.

– Przechowywanie obornika bezpośrednio na gruncie w formie pryzmy. W trakcie kontroli ustalono, że obornik przechowywany jest bezpośrednio na gruncie, a rolnik nie posiada miejsca wyznaczonego do magazynowania nawozów naturalnych.

 

– Magazynowanie obornika na płycie obornikowej, której powierzchnia nie była wystarczająca  w okresie uniemożliwiającym jego rolnicze wykorzystanie.

 

– Odprowadzanie gnojowicy z budynku inwentarskiego w sposób niezapobiegający przed przedostawaniem się odcieków do gruntu – gospodarstwo nie było wyposażone w zbiornik na gnojowicę, która odprowadzana była poprzez otwór wykonany w ścianie na zewnątrz pomieszczenia bezpośrednio do gruntu.

– Przechowywanie gnojowicy w sposób, który nie zapobiega przedostawaniu się odcieków do gruntu. Nastąpiło przepełnienie zbiorników do magazynowania gnojowicy, znajdujących się wewnątrz budynku inwentarskiego. Przez zaślepione otwory w budynku inwentarskim gnojowica wylewała się na zewnątrz.

– Przechowywanie obornika bezpośrednio na gruncie w formie pryzmy. W trakcie kontroli ustalono, że spadek terenu, na którym czasowo przechowywana jest pryzma przekracza 3%.

 

 Przydatne ustawy:

– Prawo wodne – LINK

– Inspekcja Ochrony Środowiska – LINK

– Prawo przedsiębiorców – LINK